Niyazi Berkes, özyaşamöyküsünde çok ilginç bir saptamada bulunur: Atatürk devrimleri başlayınca, gençler arasında bir intihar salgını da başlar. Milli eğitim bakanlığı mensupları, durumu kavrayabilmek için araştırma komisyonları kurarlar. Bir sonuç alamazlar.
Stephan Zweig, Alman Yahudisi bir yazardır. 2. Dünya Savaşı başlarken Güney Amerika’ya kaçar. Orada karısıyla birlikte intihar eder. Ölmeden önce yazdığı notta şunu söyler: Yarının dünyasında benim yerim yok. O, kendini Marcel Proust gibi 19. Yüzyıl dünyasına ait hisseder.
1960 darbesinden beridir, bir ‘2. Cumhuriyet’ kavgasıdır sürüp gidiyor. 1. Cumhuriyet bitmesine kuşkusuz bitmişti de, çok daha önce, Atatürk’ün ölüm yılı olan 1938’de… Ondan sonra 1950 DP süreksizliği, 1960-1971-1980 askeri darbe süreksizlikleri oldu. 1990’larda, özellikle yeni osmanlıcı yeni jönktürklerin büyük bir tat alarak sürdürdükleri konu bu: 2. Cumhuriyet ne zaman kurulacak?
Bu tartışmanın kaynağı olan Fransa, 1789’dan beridir 5 cumhuriyet gömmüş durumda. Araya krallıklar, terör dönemleri, faşizm şu bu girdi. Şu an 6. Cumhuriyet’i sürdürüyorlar. Avrupa Birliği’ne girmişlikleri, hele hele egemen devletin alamet-i farikası sayılan, ulusal para birimini 2002’den başlayarak tümüyle terkedeceklikleri gözönüne alınırsa, artık orada ‘cumhuriyet’ diye birşeyin kalmayabileceği de akla geliyor.
Yeni dönem gelirken, genellikle eski döneme eziyet eder. Tüm hataları ona yükler, zekat keçisi kurbanlar bulup onları cezalandırır. Bizim 1. Cumhuriyet de, İstiklal Mahkemeleri ile konuyu sürdürmüştü. Darbelerin MGK’leri, DGM’leri, OHAL’leri, sıkıyönetim mahkemeleri, şunları bunları hala ortada…
Kitle ise, değişim rüzgarlari hızlı eserken kıblesini şaşırıp genellikle binamaz kalır. Bundan entellektüeller de nasibini alır. Kime ve neye bağlanacaklarını şaşırırlar. Siz, Yalçın Küçük’ün Aydınlık’ta yazabileceğini hiç tasavvur eder miydiniz? Ben edemedim. Öğrenince dümura uğradım.
Bizim kültürde intihar bir türlü yer edinemedi. Yeni yeni, o da Güneydoğu karabasanında kendilerine ölümden başka hiçbir hak tanınmayan gençkızlar arasında intihar moda oldu. Bizimkiler, daha çok polis faili meçhulu ile 141-142 mahkumiyeti arasında bir çeşit intiharı severler.
Bu kez 21. Yüzyıl sert vuracak. ‘U’ ve ‘o’ dönüşler artık kimseyi kurtarmayacak. Özellikle gençler, tarihin değişim rüzgarları kendilerine tur bindirirken, bir bakacaklar ki mortu çekmişler.
Evet, yeni bir intihar dalgası ve yeni bir cumhuriyet birarada gelmekte… Cümlemize hayırlı uğurlu olsun. (24 Mayıs 2001)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder